هویت حوزه‏ای و انقلابی ‏بودن به مثابه امر سیاسی

چکیده انقلاب اسلامی و در پی آن، تأسیس نظام جمهوری اسلامی مناسبات جدیدی را در روابط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و گفتمان نو پدید آورد که هدف آن، نوسازی جامعه بر اساس احکام شریعت بود. در گفتمان جدید، سازه‏های هویت از طریق الهیات سیاسی مبتنی بر اسلام شیعی ترسیم قدرتمندی از هویت شهروند مسلمان  را فراهم آورد که مورد پذیرش داوطلبانه بسیاری واقع گردید. این منطق ارزشی یک نظام معنایی تازه‏ای پدید آورد که شالوده ساخت هویت جدید برای کنشگران انقلابی بود. در این میان، تداخل و تطابق منافع و اهداف نهاد روحانیت با نظام سیاسی و ایجاد نوعی تعلق و همنوایی میان این دو، موقعیت و هویت تازه‏ای برای حوزه دین و حاملان آن پدید آورده است. پهلو‏گرفتن امر دینی در کنار امر سیاسی به گروه‏بندی‏هایی درون نهاد حوزه و روحانیت انجامیده است. تأثیر شرایط و زمینه‏های محیطی از یک سو و قرائت‌های متفاوت از دین و حتی اندیشه‏ و سیره امام خمینی1 از سوی دیگر، مواجهه آنان را با سیاست متفاوت کرده است.  اگر انقلابی‏بودن را از موضوعات اساسی امر سیاسی بدانیم، باید به این پرسش‏ها پاسخ داده شود که حوزه انقلابی به چه معناست و چه نسبتی میان هویت حوزه‏ای و انقلابی‏بودن وجود دارد؟ بررسی رابطه حوزویان با انقلابی‏بودن به مثابه امر سیاسی، نشان از آن دارد که ساخت هویت حوزه‎ای تحت تأثیر موقعیت و شرایط ‏کنونی از یک سو و تعریف دیگران از حوزویان و همچنین تعریفی که حوزویان از خود دارند، باید مجدداً بازنمایی شود.